Αυξανόμενο παγκόσμιο χρέος: τι σημαίνει για τους επενδυτές;
Πώς πληρώνουμε για όλα αυτά; Και πώς πρέπει οι επενδυτές να περιηγηθούν την κατάσταση;
Μετά την παγκόσμια οικονομική κρίση του 2008/9, προέκυψε μια νέα συναίνεση ότι το χρέος ήταν κακό. Οι καταναλωτές άρχισαν να μειώνουν το χρέος - μια διαδικασία γνωστή ως απομόχλευση - και οι εταιρείες έπρεπε να καθαρίσουν τους ισολογισμούς τους. Ωστόσο, μέσα σε λίγα μόλις χρόνια, ήταν προφανές ότι η απομόχλευση δεν πήγαινε ακριβώς σύμφωνα με το σχέδιο.
Το 2015, για παράδειγμα, η εταιρεία συμβούλων McKinsey δημοσίευσε ένα έγγραφο με τίτλο Χρέος και (όχι πολύ) απομόχλευση . Οι ερευνητές της εταιρείας διαπίστωσαν ότι το παγκόσμιο χρέος είχε αυξηθεί κατά 57 τρισεκατομμύρια δολάρια... καμία μεγάλη οικονομία δεν μείωσε το λόγο χρέους προς ΑΕΠ από το 2007. Το υψηλό δημόσιο χρέος στις προηγμένες οικονομίες, το αυξανόμενο χρέος των νοικοκυριών και η ταχεία αύξηση του χρέους της Κίνας είναι τομείς πιθανής ανησυχίας.
Ο σωρός του χρέους απλώς μεγαλώνει
Έρχεται το 2019, και ακόμη και οι προσεκτικές κεντρικές τράπεζες χτυπούσαν τον κώδωνα του κινδύνου. Στην ετήσια έκθεσή της, η BIS - ο κύριος οργανισμός που εκπροσωπεί τις κεντρικές τράπεζες - προειδοποίησε ότι ένα από τα πιο ξεκάθαρα σημάδια υπερθέρμανσης στην παγκόσμια οικονομία ήταν το επίπεδο των ανεξόφλητων δανείων που χορηγήθηκαν σε εταιρείες με κίνδυνο. Το συνολικό τοπίο είναι ένα τοπίο μιας παγκόσμιας οικονομίας που δεν μπόρεσε να εγκαταλείψει το εξαρτώμενο από το χρέος μοντέλο ανάπτυξής της, αναφέρει η έκθεση. Πράγματι, το συνολικό χρέος (δημόσιο συν ιδιωτικό) σε σχέση με το ΑΕΠ, ενώ σημείωσε πτώση τον περασμένο χρόνο, είναι πολύ υψηλότερο από ό,τι πριν από την κρίση... εάν η παγκόσμια οικονομία επιβραδύνει κάποια στιγμή, είναι δύσκολο να μην φανταστεί κανείς ότι το χρέος θα αυξηθεί περαιτέρω.
Οι σύμβουλοι της McKinsey επέστρεψαν στη μάχη, παρατηρώντας σε άλλο έγγραφο – Έρχεται ένας απολογισμός μόχλευσης; – ότι το συνολικό εταιρικό χρέος στις ΗΠΑ είχε αυξηθεί από 2,3 τρισεκατομμύρια δολάρια το 2008 σε 5,2 τρισεκατομμύρια δολάρια το 2018, ενώ οι εταιρείες ήταν πιο υπερχρεωμένες σε σχέση με την κερδοφορία τους από οποιοδήποτε άλλο σημείο από το 2008.
Στη συνέχεια, τους πρώτους μήνες του 2020, εμφανίστηκε ο κορονοϊός. Ως αποτέλεσμα, αναλάβαμε ακόμη περισσότερα χρέη, με τις κεντρικές τράπεζες σε όλο τον κόσμο –ιδίως τις ΗΠΑ– να απελευθερώνουν έκτακτα πακέτα δανείων, με ακόμη πιο ριζική παρέμβαση από ό,τι είδαμε το 2009.
Η ερευνητική ομάδα Cross Border Capital με έδρα το Λονδίνο παρακολουθεί την παγκόσμια ρευστότητα, με έμφαση στις νομισματικές πολιτικές της κεντρικής τράπεζας. Στις αρχές Απριλίου, ανέφερε ήδη μια τεράστια επέκταση στους ισολογισμούς των κεντρικών τραπεζών – οι υποσχέσεις έκτακτης χρηματοδότησης από τις κεντρικές τράπεζες προστέθηκαν σε ενέσεις 6,5 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, αυξάνοντας τους παγκόσμιους ισολογισμούς των κεντρικών τραπεζών κατά 32% και αντιπροσωπεύοντας το 8,2% του παγκόσμιου ΑΕΠ.
Οι κυβερνήσεις γράφουν στον εαυτό τους επιταγές
Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ, η Τράπεζα της Αγγλίας, ακόμη και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα συμμετέχουν τώρα σε τεράστια προγράμματα αγοράς κρατικών ομολόγων για να βοηθήσουν στη χρηματοδότηση των αυξανόμενων κρατικών δαπανών. Στα μέσα Μαΐου, για παράδειγμα, το BBC ανέφερε ότι τα μέτρα που σχετίζονται με τον κορονοϊό θα μπορούσαν να κοστίσουν έως και 298 δισεκατομμύρια λίρες μόνο για αυτό το οικονομικό έτος. Πέρυσι συνολικά, η κυβέρνηση δανείστηκε £55 δις, αλλά μόνο τον Απρίλιο του 2020 δανείστηκε £62,1 δις.
Τα καλά νέα είναι ότι με την υπόσχεση υποστήριξης της κεντρικής τράπεζας, δεν υπάρχει έλλειψη ζήτησης για αυτό το χρέος. Στα μέσα Μαΐου, το Γραφείο Διαχείρισης Χρέους της κυβέρνησης του Ηνωμένου Βασιλείου ανέφερε όγκους εντολών ρεκόρ για κρατικά ομόλογα του ΗΒ (gilts). Λήφθηκαν παραγγελίες αξίας περίπου 53 δισεκατομμυρίων λιρών για 2061 βρετανικά θηλυκά λίτρα αξίας μόλις 7 δισεκατομμυρίων λιρών (τα οποία πρόκειται να εξοφληθούν σε 41 χρόνια). Έχουν επίσης εκδοθεί θηλυκά αρνητικής απόδοσης (δηλαδή όπου η ζήτηση είναι τόσο υψηλή που οι επενδυτές πληρώνουν ουσιαστικά την κυβέρνηση για να τους δανείσει και όχι το αντίστροφο).
Τι σημαίνει αυτή η παγκόσμια πλημμύρα χρέους για τους επενδυτές; Είναι ακόμα νωρίς, αλλά μπορούμε να διακινδυνεύσουμε κάποιες εικασίες. Η θετική πλευρά, με τις αποδόσεις των ομολόγων και τα βασικά επιτόκια των κεντρικών τραπεζών κοντά στο μηδέν, το κόστος εξυπηρέτησης αυτού του χρέους είναι χαμηλό. Αυτό μπορεί να ενθαρρύνει ακόμη περισσότερο δανεισμό και δαπάνες από τις κυβερνήσεις που επιθυμούν να ξεκινήσουν μια ανάκαμψη μετά το ξέσπασμα.
Αλλά αυτό το βουνό χρέους δεν θα εξαφανιστεί σύντομα – και αυτό θα μπορούσε, με τη σειρά του, να ενθαρρύνει τους κεντρικούς τραπεζίτες να διατηρήσουν τα επιτόκια κοντά στο μηδέν για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Το πιο σημαντικό είναι ότι οι κεντρικές τράπεζες και οι κυβερνήσεις μπορεί επίσης να είναι πρόθυμες να αντέξουν υψηλότερα επίπεδα πληθωρισμού σε οποιαδήποτε ανάκαμψη, έτσι ώστε να εξαφανιστεί η πραγματική αξία αυτού του χρέους μακροπρόθεσμα.
Η προθυμία για αποδοχή μεγαλύτερου πληθωρισμού – ας πούμε πάνω από ένα εύρος τιμών 2% έως 4% – μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλύτερη αστάθεια στις αγορές ξένου συναλλάγματος με τα νομίσματα υψηλότερου πληθωρισμού να γίνονται πιο αδύναμα με την πάροδο του χρόνου, γεγονός που θα αυξήσει την αξία των ξένων μετοχών που κατέχονται από ντόπιους επενδυτές. Τα ακίνητα - από χρυσό έως ακίνητα και υποδομές - μπορεί επίσης να ωφεληθούν από αυτό το πιο ανεκτικό πληθωριστικό περιβάλλον, ιδιαίτερα εάν οι επενδυτές αρχίσουν να ανησυχούν για τους ρυθμούς πληθωρισμού που ξεφεύγουν από τον έλεγχο σε ένα υπερπληθωριστικό σενάριο τύπου Δημοκρατίας της Βαϊμάρης. Όποιο κι αν είναι το αποτέλεσμα, μην έχετε αυταπάτες – εξακολουθούμε να ζούμε σε μια εποχή κορυφαίας μόχλευσης και οι επενδυτές θα πρέπει να αντισταθμίσουν τον εαυτό τους κατάλληλα.
